{"id":8011,"date":"2022-09-15T09:02:31","date_gmt":"2022-09-15T07:02:31","guid":{"rendered":"https:\/\/locatheart.com\/?p=8011"},"modified":"2023-01-09T14:39:14","modified_gmt":"2023-01-09T13:39:14","slug":"bledy-w-tlumaczeniu","status":"publish","type":"post","link":"https:\/\/locatheart.com\/pl\/bledy-w-tlumaczeniu\/","title":{"rendered":"B\u0142\u0119dy w t\u0142umaczeniu \u2013 jakie s\u0105 i jakie maj\u0105 konsekwencje?"},"content":{"rendered":"
[vc_row][vc_column][vc_column_text]Jak ka\u017cda inna dzia\u0142alno\u015b\u0107 ludzka t\u0142umaczenia nie s\u0105 wolne od b\u0142\u0119d\u00f3w. Ze wzgl\u0119du na cz\u0119sty komizm pope\u0142nianych omy\u0142ek nale\u017c\u0105 one do najbardziej rzucaj\u0105cych si\u0119 w oczy. Jeszcze przed nadej\u015bciem ery internetu mo\u017cna si\u0119 by\u0142o spotka\u0107 z humorystycznymi zestawieniami takich pomy\u0142ek na przyk\u0142ad w gazetach. Rzecz jasna nie wszystkie b\u0142\u0119dy t\u0142umaczeniowe s\u0105 same w sobie zabawne. Gdy dotycz\u0105 one przek\u0142adu wa\u017cnych dokument\u00f3w, mog\u0105 by\u0107 brzemienne w skutkach i kosztowne. Rodzaje b\u0142\u0119d\u00f3w w t\u0142umaczeniu ze wzgl\u0119du na aspekt j\u0119zykowy<\/b><\/p>\n [\/vc_cta][vc_cta h2=”” style=”outline” color=”mulled-wine”]<\/p>\n Rodzaje b\u0142\u0119d\u00f3w w t\u0142umaczeniu ze wzgl\u0119du na rodzaj tre\u015bci<\/b><\/p>\n [\/vc_cta] Przyk\u0142ady<\/em>: \u201elitr\u00f3wka\u201d zamiast \u201eliter\u00f3wka\u201d, \u201eprzeipsa\u0107\u201d zamiast \u201eprzepisa\u0107\u201d, \u201e10 wrze\u015bnia 20022\u201d zamiast \u201e10 wrze\u015bnia 2022\u201d itp. <\/span>[\/vc_column_text] Poprzez awari\u0119 hamulcy, dosz\u0142o do wypadku.<\/span><\/p>\n [\/vc_column_text][vc_column_text css=”.vc_custom_1660199806235{border-radius: 5px !important;}”]<\/p>\n B\u0119d\u0105c dzieckiem, matka kupowa\u0142a synowi cukierki.<\/span><\/p>\n [\/vc_column_text][vc_column_text css=”.vc_custom_1660199811265{border-radius: 5px !important;}”]<\/p>\n Kupi\u0142 ch\u0142odziarko-zamra\u017cark\u0119.<\/span><\/p>\n [\/vc_column_text][\/vc_column_inner][vc_column_inner width=”1\/2″][vc_column_text css=”.vc_custom_1660199817338{border-radius: 5px !important;}”]<\/p>\n Z powodu awarii hamulc\u00f3w dosz\u0142o do wypadku. <\/span><\/p>\n [\/vc_column_text][vc_column_text css=”.vc_custom_1660199823229{border-radius: 5px !important;}”]<\/p>\n Gdy by\u0142 on dzieckiem, matka kupowa\u0142a synowi cukierki. <\/span><\/p>\n [\/vc_column_text][vc_column_text css=”.vc_custom_1660199828923{border-radius: 5px !important;}”]<\/p>\n Kupi\u0142 ch\u0142odziarkozamra\u017cark\u0119. \/ Kupi\u0142 ch\u0142odziark\u0119-zamra\u017cark\u0119.<\/span><\/p>\n [\/vc_column_text][\/vc_column_inner][\/vc_row_inner] Przejd\u017amy teraz do analizy pozosta\u0142ych rodzaj\u00f3w b\u0142\u0119d\u00f3w wyst\u0119puj\u0105cych ju\u017c w kontek\u015bcie r\u00f3\u017cnych typ\u00f3w t\u0142umacze\u0144.<\/span>[\/vc_column_text] Jako przyk\u0142ad mo\u017ce pos\u0142u\u017cy\u0107 t\u0142umaczenie fragmentu instrukcji obs\u0142ugi odkurzacza: \u201eKEEP HAIR, loose clothing, fingers, and all parts of body away from openings and moving parts\u201d. <\/span>[\/vc_column_text][vc_cta h2=”” style=”outline” color=”mulled-wine”]T\u0142umaczenie poprawne w zakresie rejestru:<\/b> \u201eOtwor\u00f3w i cz\u0119\u015bci ruchomych nie nale\u017cy zbli\u017ca\u0107 do w\u0142os\u00f3w, lu\u017anych ubra\u0144, palc\u00f3w i innych cz\u0119\u015bci cia\u0142a\u201d<\/p>\n T\u0142umaczenie kwieciste: <\/b>\u201eW\u0142osy, lu\u017ane ubrania, palce i wszelakie inne cz\u0119\u015bci cia\u0142a winno si\u0119 utrzymywa\u0107 z dala od otwor\u00f3w i cz\u0119\u015bci ruchomych urz\u0105dzenia\u201d[\/vc_cta][vc_column_text]Je\u015bli chodzi o b\u0142\u0119dny dob\u00f3r ekwiwalentu, to w przypadku t\u0142umacze\u0144 technicznych sprawa jest raczej jasna. Poza oczywistymi pomy\u0142kami, takimi jak przet\u0142umaczenie \u201ered<\/span> wire\u201d jako \u201eniebieski<\/span> drut\u201d, mog\u0105 zdarzy\u0107 si\u0119 sytuacje mniej lub bardziej w\u0105tpliwe. W tek\u015bcie o tematyce motoryzacyjnej b\u0142\u0119dem b\u0119dzie mimo wszystko przet\u0142umaczenie \u201esupercharger\u201d jako \u201esuperspr\u0119\u017carki\u201d (per analogiam do turbospr\u0119\u017carki) \u2013 to zwykle po prostu \u201ekompresor\u201d lub \u201espr\u0119\u017carka\u201d. B\u0142\u0119dy mog\u0105 przytrafi\u0107 si\u0119 tak\u017ce przy powo\u0142ywaniu si\u0119 na warto\u015bci liczbowe: o ile po angielsku moment obrotowy silnika wyra\u017cany jest cz\u0119sto w funtach na stop\u0119, to standardem w Polsce s\u0105 niutonometry \u2013 zachowanie anglosaskiej jednostki w t\u0142umaczonym tek\u015bcie b\u0119dzie b\u0142\u0119dem.<\/span><\/p>\n Przeoczenia tre\u015bci i nieuwzgl\u0119dnienie ich w t\u0142umaczeniu r\u00f3\u017cni\u0105 si\u0119 od celowego i uzasadnionego usuni\u0119cia jakiego\u015b zwrotu czy s\u0142owa (translation by omission<\/em>) tym, \u017ce w znacz\u0105cym stopniu zmieniaj\u0105 sens wypowiedzi lub pozbawiaj\u0105 odbiorc\u0119 dost\u0119pu do pewnej wa\u017cnej informacji. Je\u015bli w instrukcji obs\u0142ugi systemu Windows (na przyk\u0142ad dla seniora) pominiemy informacj\u0119, \u017ce ikony na pulpicie nale\u017cy klika\u0107 myszk\u0105 dwukrotnie<\/strong>, to tekst b\u0119dzie przek\u0142amany \u2013 przynajmniej w tym zakresie. Nale\u017cy jeszcze pokr\u00f3tce wspomnie\u0107 o t\u0142umaczeniach medycznych. Tego rodzaju przek\u0142ad powinny wykonywa\u0107 jedynie osoby znakomicie orientuj\u0105ce si\u0119 w tematyce \u2013 jest to wym\u00f3g bezwzgl\u0119dny. Trudno bowiem o przyk\u0142ad bardziej tragicznego w skutkach b\u0142\u0119du ni\u017c zafa\u0142szowanie tekstu b\u0119d\u0105cego, na przyk\u0142ad, instrukcj\u0105 obs\u0142ugi.<\/span>[\/vc_column_text] Tak\u017ce w przypadku ekwiwalent\u00f3w t\u0142umaczenia audiowizualne powinny by\u0107 oceniane w swojej w\u0142asnej kategorii. Ze wzgl\u0119du na limit znak\u00f3w w napisach czy czas, w kt\u00f3rym wypowiadana jest dana kwestia, pomini\u0119cie mniej wa\u017cnych informacji mo\u017ce by\u0107 zwyczajnie konieczne. Gdy bohater strzela s\u0142owami jak z karabinu, zdanie \u201eCould you please tell me where exactly this man is located right now?\u201d mo\u017cna w skrajnych sytuacjach uj\u0105\u0107 jako \u201eGdzie on jest?\u201d. Analogicznie sprawa ma si\u0119 z pomini\u0119ciami. W zale\u017cno\u015bci od rodzaju programu czy filmu b\u0142\u0119dne ekwiwalenty mog\u0105 dotyczy\u0107 w zasadzie ka\u017cdego zwrotu i s\u0142owa w tek\u015bcie \u017ar\u00f3d\u0142owym. Z pewno\u015bci\u0105 gdy jeste\u015bmy \u015bwiadkami sceny, w kt\u00f3rej bohaterowie \u017cegnaj\u0105 si\u0119 na d\u0142u\u017cszy czas i z ich ust pada \u201eSo long\u2026\u201d, to znaczy to po prostu \u201eDo zobaczenia\u201d, a nie bardzo dos\u0142owne \u201eTak d\u0142ugo\u201d. Warto jeszcze na marginesie wspomnie\u0107 o sp\u00f3jno\u015bci terminologicznej w t\u0142umaczeniach audiowizualnych. Je\u015bli na przyk\u0142ad t\u0142umacz prze\u0142o\u017cy pseudonim postaci w okre\u015blony spos\u00f3b, to powinien si\u0119 go trzyma\u0107 w ca\u0142ym filmie. Ponadto gdy mamy do czynienia z serialami t\u0142umaczonymi przez kilka os\u00f3b, nale\u017cy koniecznie korzysta\u0107 z arkuszy KNP<\/a> (Key Names and Phrases<\/em>), w kt\u00f3rych zapisywane s\u0105 przyj\u0119te ju\u017c terminy. Niedochowanie sp\u00f3jno\u015bci b\u0119dzie w takim przypadku tak\u017ce b\u0142\u0119dem terminologicznym. Ma to r\u00f3wnie\u017c niebagatelne znaczenie w t\u0142umaczeniach ksi\u0105\u017cek, gier i innych tekst\u00f3w (pop)kultury. <\/span>[\/vc_column_text] T\u0142umaczenia ustne dziel\u0105 si\u0119 na dwie g\u0142\u00f3wne kategorie: symultaniczne i konsekutywne. T\u0142umacz\u0105c symultanicznie, t\u0142umacz wyposa\u017cony jest w s\u0142uchawki i mikrofon, przy u\u017cyciu kt\u00f3rych na bie\u017c\u0105co s\u0142ucha wypowiedzi m\u00f3wcy i w czasie rzeczywistym, z minimalnym op\u00f3\u017anieniem, przekazuje do mikrofonu tekst w j\u0119zyku docelowym. Wiele b\u0142\u0119d\u00f3w mo\u017ce wynika\u0107 tu z presji czasu, tremy czy niewyra\u017anego sposobu wypowiadania si\u0119 osoby t\u0142umaczonej. Ten ostatni problem niesie za sob\u0105 o wiele powa\u017cniejsze konsekwencje ni\u017c ewentualny z\u0142y przek\u0142ad: w czerwcu 2022 roku<\/a> t\u0142umacze ustni pracuj\u0105cy w Parlamencie Europejskim rozpocz\u0119li strajk, w ramach kt\u00f3rego odm\u00f3wili przek\u0142adu os\u00f3b w\u0142\u0105czaj\u0105cych si\u0119 do obrad zdalnie, argumentuj\u0105c mi\u0119dzy innymi, \u017ce z\u0142a jako\u015b\u0107 d\u017awi\u0119ku przek\u0142ada si\u0119 na problemy ze s\u0142uchem.<\/span><\/p>\n T\u0142umaczenia konsekutywne polegaj\u0105 na tym, \u017ce m\u00f3wca wypowiada si\u0119 przez d\u0142u\u017cszy czas, po czym t\u0142umacz niejako kondensuje jego wypowied\u017a w j\u0119zyku docelowym. Gdy wypowied\u017a m\u00f3wcy jest d\u0142uga, t\u0142umacze posi\u0142kuj\u0105 si\u0119 notatkami w formie symboli wyra\u017caj\u0105cych sens cz\u0105stek tekstu. W tej sytuacji b\u0142\u0119dy mog\u0105 wynika\u0107 z niepoprawnej transkrypcji lub nieumiej\u0119tno\u015bci odczytania w\u0142asnych zapisk\u00f3w. <\/span>[\/vc_column_text][vc_cta h2=”” style=”outline” color=”mulled-wine”]Czasami nawet w odpowiednich dla t\u0142umaczenia ustnego warunkach mog\u0105 zdarzy\u0107 si\u0119 poka\u017anych rozmiar\u00f3w pomy\u0142ki. Autentyczna historia: podczas konferencji naukowej jeden z m\u00f3wc\u00f3w wypowiada\u0142 si\u0119 po angielsku z mocnym akcentem charakterystycznym dla os\u00f3b z Afryki. T\u0142umacz mia\u0142 ogromne w\u0105tpliwo\u015bci co do znaczenia cz\u0119sto powtarzanych s\u0142\u00f3w \u201ewakalawaka\u201d i \u201elukalawaka\u201d. Ostatecznie zacz\u0105\u0142 t\u0142umaczy\u0107 je jako \u201eplemiona Wakalawaka i Lukalawaka\u201d. Po prezentacji okaza\u0142o si\u0119, \u017ce m\u00f3wca m\u00f3wi\u0142 po prostu \u201ewhite collar worker\u201d i \u201eblue collar worker\u201d.[\/vc_cta] B\u0142\u0119dy w zasadzie z ka\u017cdej mo\u017cliwej kategorii (by\u0107 mo\u017ce z wyj\u0105tkiem czysto j\u0119zykowych) pope\u0142nione zosta\u0142y w nies\u0142awnym przek\u0142adzie Ba\u015bni braci Grimm<\/em> opublikowanym nak\u0142adem wydawnictwa WasPos. Jak wykaza\u0142a w swoim artykule Eliza Karmi\u0144ska (uznana t\u0142umaczka j\u0119zyka niemieckiego i profesorka nadzwyczajna Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu), mimo zapowiedzi wydawnictwa podstaw\u0105 do wykonania przek\u0142adu by\u0142a wersja angielska, nie za\u015b niemiecki orygina\u0142 z XIX wieku. W tek\u015bcie roi si\u0119 od b\u0142\u0119dnego rejestru, nieprzystaj\u0105cego do dawno minionych czas\u00f3w, o kt\u00f3rych opowiadaj\u0105 ba\u015bnie (jedna z postaci \u201eidzie do tawerny, napi\u0107 si\u0119 drinka\u201d), anglicyzm\u00f3w (obecno\u015b\u0107 \u201elord\u00f3w\u201d i \u201ed\u017centelmen\u00f3w\u201d w niemieckiej ksi\u0105\u017cce) czy nieporadnych kalek j\u0119zykowych (krasnoludek w Kr\u00f3lewnie \u015anie\u017cce<\/em> pyta, \u201ekto pi\u0142 z mojego ma\u0142ego kubka\u201d zamiast \u201ekubeczka\u201d \u2013 zapewne ze wzgl\u0119du na angielskie little cup<\/em>). Szczeg\u00f3\u0142ow\u0105 analiz\u0119 krytyczn\u0105 przek\u0142adu znale\u017a\u0107 mo\u017cna w oryginalnym artykule<\/a>.<\/span><\/p>\n B\u0142\u0119dna terminologia jest te\u017c nierzadko plag\u0105 literatury faktu, w tym ksi\u0105\u017cek historycznych. Gdy mowa o lotnictwie, squadron<\/em> to \u201eeskadra\u201d, a nie \u201eszwadron\u201d. P\u0142ywaj\u0105ca jednostka wojskowa to \u201eokr\u0119t\u201d, a nie \u201estatek\u201d. Wreszcie submarine<\/em> (lub U-Boot) to \u201eokr\u0119t podwodny\u201d, nie za\u015b \u201e\u0142\u00f3d\u017a podwodna\u201d.<\/span><\/p>\n Tego rodzaju b\u0142\u0119dy zdradzaj\u0105 obeznanym w temacie czytelnikom, \u017ce wydawnictwo nie zatrudni\u0142o t\u0142umacza o odpowiedniej specjalizacji. To cz\u0119sty b\u0142\u0105d, nie tylko w t\u0142umaczeniach literackich. Z jednej strony zdarzaj\u0105 si\u0119 t\u0142umacze pocz\u0105tkuj\u0105cy w danej dziedzinie, kt\u00f3rym brak kompetencji, lub osoby udaj\u0105ce ekspert\u00f3w, jakimi nie s\u0105. Z drugiej strony to wydawnictwa (a tak\u017ce agencje t\u0142umacze\u0144, firmy t\u0142umacz\u0105ce w\u0142asne tre\u015bci wewn\u0119trznie itp.) maj\u0105 za zadanie potwierdzi\u0107 i wyegzekwowa\u0107 kompetencje swoich wsp\u00f3\u0142pracownik\u00f3w. B\u0142\u0119dy merytoryczne tego rodzaju cz\u0119sto s\u0105 wynikiem braku odpowiedniej wiedzy po stronie takiej firmy, zbyt kr\u00f3tkich termin\u00f3w lub nadmiernej oszcz\u0119dno\u015bci (kosztem jako\u015bci). <\/span>[\/vc_column_text] Przyk\u0142adem tego, jak nie nale\u017cy lokalizowa\u0107 gier wideo, mo\u017ce by\u0107 \u201espolszczenie\u201d Age of Empires II wykonane metod\u0105, kt\u00f3r\u0105 mo\u017cna \u015bmia\u0142o nazwa\u0107 \u201echa\u0142upnicz\u0105\u201d. Serdecznie zach\u0119camy do przes\u0142uchania kilku fragment\u00f3w polskiego \u201edubbingu\u201d<\/a> \u2013 b\u0142\u0119dy dotycz\u0105 wszystkich mo\u017cliwych aspekt\u00f3w. <\/span>[\/vc_column_text] Wed\u0142ug informacji zawartych na stronie internetowej<\/a> biura t\u0142umacze\u0144 JR LANGUAGE a\u017c 5% spor\u00f3w toczonych pomi\u0119dzy sp\u00f3\u0142kami chi\u0144skimi i zagranicznymi wynika z b\u0142\u0119d\u00f3w t\u0142umaczenia. Przyk\u0142adem takiej brzemiennej w skutki pomy\u0142ki mo\u017ce by\u0107 przet\u0142umaczenie zwrotu \u201eZ wyj\u0105tkiem paliwa wykorzystywanego do us\u0142ug krajowych<\/u>\u201d jako \u201e\u2026do lot\u00f3w<\/u> krajowych\u201d. Wynika\u0142y z tego ogromne r\u00f3\u017cnice w rozliczaniu zobowi\u0105za\u0144 i zysk\u00f3w firm. <\/span>[\/vc_column_text]
\n<\/span><\/strong><\/p>\n
\nTre\u015bci pisane wewn\u0119trznie i pozbawione korekty s\u0105 szczeg\u00f3lnie nara\u017cone na b\u0142\u0119dy. Do tych najbardziej rozpowszechnionych nale\u017c\u0105 b\u0142\u0119dy interpunkcyjne i gramatyczne oraz stylistyczne. O ile b\u0142\u0119dna interpunkcja razi do\u015b\u0107 w\u0105sk\u0105 grup\u0119 odbiorc\u00f3w, tak pozosta\u0142e z wymienionych pomy\u0142ek w szczeg\u00f3lny spos\u00f3b rzutuj\u0105 na reputacj\u0119 firmy, gdy\u017c mog\u0105 zosta\u0107 zauwa\u017cone przez przeci\u0119tnego internaut\u0119.<\/span><\/p>\n
\nPracuj\u0105c z tre\u015bciami wymagaj\u0105cymi przek\u0142adu (np. w content marketingu czy social mediach), warto zaznajomi\u0107 si\u0119 z rodzajami b\u0142\u0119d\u00f3w, by m\u00f3c si\u0119 przed nimi ustrzec \u2013 na przyk\u0142ad za spraw\u0105 wsp\u00f3\u0142pracy z ekspertami lub poprzez przeszkolenie w\u0142asnych pracownik\u00f3w.<\/span><\/p>\n
\nBez wzgl\u0119du na to, w czym tkwi sedno pomy\u0142ki, b\u0142\u0119dy obni\u017caj\u0105 jako\u015b\u0107 przek\u0142adu \u2013 czasem nawet w stopniu czyni\u0105cym t\u0142umaczenie bezu\u017cytecznym. Jak jednak, cho\u0107by z akademickiej ciekawo\u015bci, mo\u017cna sklasyfikowa\u0107 b\u0142\u0119dy t\u0142umaczeniowe? W tym tek\u015bcie przedstawiamy nasz\u0105 propozycj\u0119.<\/span>[\/vc_column_text][vc_cta h2=”” style=”outline” color=”mulled-wine”]<\/p>\n\n
\n
B\u0141\u0118DY W T\u0141UMACZENIU ZE WZGL\u0118DU NA ASPEKT J\u0118ZYKOWY<\/h2><\/div><\/div>[vc_column_text]
\nZacznijmy od om\u00f3wienia tych punkt\u00f3w z pierwszej listy, kt\u00f3re s\u0105 uniwersalne dla wszystkich typ\u00f3w t\u0142umacze\u0144 (z wyj\u0105tkiem liter\u00f3wek i b\u0142\u0119d\u00f3w interpunkcyjnych w t\u0142umaczeniu ustnym).<\/span>[\/vc_column_text]LITER\u00d3WKI<\/h3><\/div><\/div>[vc_column_text]Liter\u00f3wki<\/strong> to rzecz jasna b\u0142\u0119dy typograficzne, w wyniku kt\u00f3rych zapis wyrazu (lub kilku wyraz\u00f3w) jest b\u0142\u0119dny. Liter\u00f3wki wynikaj\u0105 najcz\u0119\u015bciej z szybkiego (lub, przeciwnie, niesprawnego) pisania na klawiaturze oraz braku autokorekty (czyli ponownego przeczytania tekstu przez t\u0142umacza przed jego odes\u0142aniem w celu wyeliminowania b\u0142\u0119d\u00f3w). Naj\u0142atwiej ich unikn\u0105\u0107 stosuj\u0105c funkcj\u0119 podkre\u015blania b\u0142\u0119dnej pisowni w Wordzie. Niekiedy jednak b\u0142\u0119dne s\u0142owo samo w sobie tak\u017ce jest poprawne (np. \u201esad\u201d zamiast \u201es\u0105d\u201d), dlatego odpowiednie oprogramowanie jest jedynie pomoc\u0105 i nie powinno zast\u0119powa\u0107 samodzielnej weryfikacji. Do liter\u00f3wek mo\u017cemy te\u017c zaliczy\u0107 b\u0142\u0119dny zapis warto\u015bci liczbowych.
\n<\/span><\/p>\nB\u0141\u0118DY INTERPUNKCYJNE<\/h3><\/div><\/div>[vc_column_text] B\u0142\u0119dy interpunkcyjne<\/strong> to bodaj najcz\u0119stsze b\u0142\u0119dy t\u0142umaczeniowe \u2013 s\u0105 stosunkowo powszechne nawet u do\u015bwiadczonych t\u0142umaczy, szczeg\u00f3lnie tych t\u0142umacz\u0105cych na j\u0119zyk polski. Wynika to z faktu, i\u017c polska interpunkcja w zasadzie nie jest nauczana w szko\u0142ach, a os\u00f3b wybieraj\u0105cych na studiach filologi\u0119 jest do\u015b\u0107 niewiele. Ponadto wiele regu\u0142 i wyj\u0105tk\u00f3w wymaga nauczenia si\u0119 ich na pami\u0119\u0107 (lub cz\u0119stej konsultacji ze \u017ar\u00f3d\u0142ami w postaci s\u0142ownik\u00f3w i poradni j\u0119zykowych). B\u0142\u0119dy interpunkcyjne wydaj\u0105 si\u0119 tymi najmniejszego kalibru \u2013 poniewa\u017c ma\u0142y odsetek u\u017cytkownik\u00f3w polszczyzny ma w ma\u0142ym palcu regu\u0142y interpunkcji, ma\u0142o kto b\u0119dzie \u015bwiadomy danej pomy\u0142ki. B\u0142\u0119dna interpunkcja jest rzecz jasna mo\u017cliwa we wszystkich j\u0119zykach stosuj\u0105cych znaki przestankowe \u2013 i cho\u0107 na przyk\u0142ad w angielszczy\u017anie regu\u0142y w tym zakresie nie s\u0105 szczeg\u00f3lnie jednoznaczne (ani skodyfikowane \u2013 nie istnieje Rada J\u0119zyka Angielskiego analogiczna do RJP), to jasne jest na przyk\u0142ad to, \u017ce nie powinno si\u0119 oddziela\u0107 przecinkiem podmiotu od orzeczenia (The first thing to be studied here, is the property of fungi<\/em>).<\/span><\/p>\n
\nDo b\u0142\u0119d\u00f3w interpunkcyjnych zaliczymy tak\u017ce pomini\u0119cie spacji po znaku takim jak przecinek czy niepotrzebne podwojenie znaku (dwie kropki, dwa przecinki). Alternatywnie mo\u017cna taki b\u0142\u0105d sklasyfikowa\u0107 jako liter\u00f3wk\u0119.<\/span><\/p>\n
\nPrzyk\u0142ady<\/em>: \u201eKupi\u0142em mleko,<\/span> chleb i warzywa\u201d, \u201eWiedzia\u0142, co chce zrobi\u0107,<\/span> i d\u0105\u017cy\u0142 do tego\u201d, \u201ePo stu latach,<\/span> wiedza ta sta\u0142a si\u0119 powszechna\u201d (kolorem zielonym zaznaczyli\u015bmy przecinki, kt\u00f3rych pomini\u0119cie jest b\u0142\u0119dem, za\u015b czerwonym \u2013 te zb\u0119dne).<\/span>[\/vc_column_text]B\u0141\u0118DY ORTOGRAFICZNE, GRAMATYCZNE i SK\u0141ADNIOWE<\/h3><\/div><\/div>[vc_column_text] B\u0142\u0119dy ortograficzne, gramatyczne i sk\u0142adniowe<\/strong> to mi\u0119dzy innymi b\u0142\u0119dy w pisowni (kt\u00f3rych nie mo\u017cna usprawiedliwi\u0107 liter\u00f3wk\u0105, np. r\u00f3rzowy), odmianie wyraz\u00f3w (w przypadku j\u0119zyk\u00f3w fleksyjnych), b\u0142\u0119dne zastosowanie przedimk\u00f3w czy rodzajnik\u00f3w (np. a<\/em>\/the<\/em> w angielskim lub der<\/em>\/die<\/em>\/das<\/em> w niemieckim), brak zgodno\u015bci mi\u0119dzy rzeczownikiem a form\u0105 czasownika, b\u0142\u0119dne zastosowanie imies\u0142ow\u00f3w itp. Znaczna cz\u0119\u015b\u0107 b\u0142\u0119d\u00f3w gramatycznych i sk\u0142adniowych jest rozpoznawana przez rodzimych u\u017cytkownik\u00f3w j\u0119zyka \u2013 i z tego rodzaju podstawowymi pomy\u0142kami zwykle w przek\u0142adach wykonywanych przez specjalist\u00f3w nie mamy do czynienia \u2013 lecz istniej\u0105 niuanse, o kt\u00f3rych mog\u0105 nie wiedzie\u0107 tak\u017ce \u015bwietni warsztatowo t\u0142umacze. <\/span>[\/vc_column_text][vc_row_inner css=”.vc_custom_1660199889447{border-radius: 5px !important;}”][vc_column_inner width=”1\/2″][vc_column_text css=”.vc_custom_1660199799050{border-radius: 5px !important;}”]<\/p>\n
B\u0141\u0118DY STYLISTYCZNE<\/h3><\/div><\/div>[vc_column_text] B\u0142\u0119dy stylistyczne<\/strong>, jak sama ich nazwa wskazuje, dotycz\u0105 stylu wypowiedzi. Mamy tu na my\u015bli sytuacje, gdy styl jest niedostosowany do kontekstu. Innego stylu b\u0119dziemy oczekiwa\u0107 od specjalistycznego artyku\u0142u, a innego od postu na blogu z recenzj\u0105 kosmetyk\u00f3w. W tre\u015bciach publikowanych w firmowych social mediach mo\u017cna pozwoli\u0107 sobie na spor\u0105 dowolno\u015b\u0107, ale i w tym przypadku granic\u0105 jest zdrowy rozs\u0105dek.<\/span><\/p>\n
\nDo b\u0142\u0119d\u00f3w stylistycznych mo\u017cemy przyporz\u0105dkowa\u0107 na przyk\u0142ad u\u017cycie kolokwializm\u00f3w w tekstach urz\u0119dowych (\u201eObywatel Nowak zosta\u0142 upomniany ze wzgl\u0119du na palenie fajek<\/u> w miejscu niedozwolonym\u201d), manieryzm j\u0119zykowy (\u201eBy\u0142, jak to si\u0119 m\u00f3wi<\/u>, software developerem\u201d), niepoprawne u\u017cycie frazeologizm\u00f3w (\u201eKo\u0144cz wa\u015b\u0107, wstydu oszcz\u0119d\u017a\u201d jako sugestia, \u017ce to osoba, do kt\u00f3rej kierowane s\u0105 te s\u0142owa, a nie m\u00f3wi\u0105cy, ma si\u0119 czego wstydzi\u0107) czy \u0142\u0105czenie ze sob\u0105 utartych zwrot\u00f3w (\u201eW ka\u017cdym b\u0105d\u017a<\/u> razie by\u0142 wysoki\u201d).<\/span><\/p>\n
\nOpr\u00f3cz dostosowania stylu do kontekstu wa\u017cna jest tak\u017ce jego sp\u00f3jno\u015b\u0107. To ze wzgl\u0119du na jej brak pierwszy wspomniany przyk\u0142ad zawiera b\u0142\u0105d. Naturalnie mo\u017cna wyobrazi\u0107 sobie sytuacje, w kt\u00f3rych \u0142\u0105czenie stylu powa\u017cnego i \u017cartobliwego (lub potocznego) b\u0119dzie dopuszczalne ze wzgl\u0119d\u00f3w humorystycznych. Wa\u017cne jest to, \u017ce taki zabieg jest celowy \u2013 b\u0142\u0105d za\u015b nigdy nie jest zamierzony. Gdy wi\u0119c dobrze znamy swoj\u0105 grup\u0119 docelow\u0105, mo\u017cemy pokusi\u0107 si\u0119 o mrugni\u0119cie do niej okiem \u2013 pod warunkiem, \u017ce jeste\u015bmy pewni, i\u017c poprawnie odczyta nasz \u017cart i \u2013 co wa\u017cne \u2013 nie uzna, \u017ce pr\u00f3bujemy nieudolnie wda\u0107 si\u0119 w jej \u0142aski<\/a>. <\/span>[\/vc_column_text]NIEZGODNO\u015a\u0106 TRE\u015aCI DOCELOWEJ Z WYTYCZNYMI KLIENTA<\/h3><\/div><\/div>[vc_column_text]Niezgodno\u015b\u0107 tre\u015bci docelowej z wytycznymi klienta<\/strong> jest b\u0142\u0119dem sytuacyjnym. Je\u015bli zlecaj\u0105cy t\u0142umaczenie nie poda \u017cadnych instrukcji dotycz\u0105cych wykonania przek\u0142adu, t\u0142umacz ma w tym zakresie dowolno\u015b\u0107. Gdy jednak klient chce \u2013 na przyk\u0142ad \u2013 wple\u015b\u0107 do tekstu r\u00f3\u017cne s\u0142owa kluczowe, to ich nieuzasadniony brak mo\u017cna potraktowa\u0107 jako b\u0142\u0105d przy pracy. Inn\u0105 sytuacj\u0105 \u015bwiadcz\u0105c\u0105 o nieprawid\u0142owym wykonaniu zadania b\u0119dzie niestosowanie terminologii zatwierdzonej przez klienta w ramach glosariuszy (s\u0142owniczk\u00f3w). Je\u015bli we wszystkich innych tekstach na stronie sweter t\u0142umaczono jako jumper<\/em>, to bezwiedne u\u017cycie w przek\u0142adzie s\u0142owa sweater<\/em> b\u0119dzie b\u0142\u0119dne.
\n<\/span><\/p>\nB\u0141\u0118DY W T\u0141UMACZENIU TEKST\u00d3W TECHNICZNYCH I MEDYCZNYCH<\/h2><\/div><\/div>[vc_column_text]Co do zasady tekst techniczny powinien by\u0107 zwi\u0119z\u0142y i \u0142atwy do zrozumienia (wiele zale\u017cy oczywi\u015bcie od stylu orygina\u0142u, ale takiej og\u00f3lnej zasady mo\u017cna si\u0119 trzyma\u0107). W przypadku takich tekst\u00f3w b\u0142\u0119dne b\u0119dzie zastosowanie kwiecistego rejestru (czyli zbyt ozdobnego, formalnego stylu), utrudniaj\u0105cego u\u017cytkownikowi rozwi\u0105zanie napotkanego problemu.
\n<\/span><\/p>\n
\n<\/span><\/p>\nB\u0141\u0118DY W T\u0141UMACZENIU FILM\u00d3W<\/h2><\/div><\/div>[vc_column_text] Kwestia rejestru w t\u0142umaczeniach audiowizualnych jest nieco bardziej skomplikowana ni\u017c w innych rodzajach tekst\u00f3w. Napisy wy\u015bwietlane s\u0105 na ekranie tylko przez kr\u00f3tk\u0105 chwil\u0119, wypowied\u017a dubbingowana musi pasowa\u0107 do ruchu ust postaci, a s\u0142owa lektora powinny by\u0107 relatywnie kr\u00f3tkie i zwi\u0119z\u0142e, by u\u0142atwi\u0107 widzowi odbi\u00f3r. Wszystkie te wymagania sprawiaj\u0105, \u017ce mog\u0105 zdarzy\u0107 si\u0119 sytuacje, w kt\u00f3rych bohaterowie na przyk\u0142ad skr\u00f3c\u0105 dystans. Rzecz jasna gdy nie jest to uzasadnione, to nieodpowiedni rejestr jak najbardziej mo\u017cna sklasyfikowa\u0107 jako b\u0142\u0105d.<\/span><\/p>\n
\n<\/span><\/p>\n
\n<\/span><\/p>\nB\u0141\u0118DY W T\u0141UMACZENIU USTNYM I T\u0141UMACZENIU J\u0118ZYKA MIGOWEGO<\/h2><\/div><\/div>[vc_column_text] Przek\u0142ad ustny i migowy pod pewnymi wzgl\u0119dami mo\u017cna por\u00f3wna\u0107 do t\u0142umacze\u0144 audiowizualnych \u2013 w obydwu tych rodzajach t\u0142umacze\u0144 tekst docelowy jest ulotny, co oznacza, \u017ce widz lub s\u0142uchacz nie mo\u017ce do niego wr\u00f3ci\u0107 ani po\u015bwi\u0119ci\u0107 wi\u0119cej czasu na ewentualny problematyczny fragment. Z tego wzgl\u0119du ograniczenia czasowe i skr\u00f3towo\u015b\u0107 w zakresie ekwiwalencji nie mog\u0105 by\u0107 raczej uznawane za b\u0142\u0119dy (przynajmniej w wi\u0119kszo\u015bci przypadk\u00f3w).<\/span><\/p>\n
B\u0141\u0118DY W T\u0141UMACZENIU LITERATURY<\/h2><\/div><\/div>[vc_column_text] Potkni\u0119cia w przek\u0142adzie literackim nale\u017c\u0105 do bodaj najch\u0119tniej analizowanych, a to ze wzgl\u0119du na zwykle du\u017cy nak\u0142ad ksi\u0105\u017cek i szerokie grono odbiorc\u00f3w. Mimo \u017ce we wzorcowym modelu przy pracy nad przek\u0142adem t\u0142umacza wspomaga redakcja i korekta, to i tak nierzadko dochodzi do pomy\u0142ek, nad kt\u00f3rymi burzliwie debatuj\u0105 zar\u00f3wno specjali\u015bci od translatoryki, jak i zwykli czytelnicy.<\/span><\/p>\n
B\u0141\u0118DY W T\u0141UMACZENIU GIER<\/h2><\/div><\/div>[vc_column_text] Przek\u0142ad gier tym r\u00f3\u017cni si\u0119 od \u2013 z jednej strony \u2013 t\u0142umaczenia literackiego oraz \u2013 z drugiej \u2013 t\u0142umacze\u0144 marketingowych, \u017ce niejako \u0142\u0105czy je ze sob\u0105, a zarazem dodaje aspekt interaktywny. Niezgrabne ekwiwalenty czy b\u0142\u0119dy interpunkcyjne to jedno, ale pomy\u0142ki wp\u0142ywaj\u0105ce na mechanik\u0119 gry to zupe\u0142nie inny level. Proces t\u0142umaczenia gier wideo jest \u017cmudny i wci\u0105\u017c nie w pe\u0142ni przyjazny dla j\u0119zykowca \u2013 zwykle polega na przek\u0142adzie ci\u0105g\u00f3w s\u0142\u00f3w (nazw przedmiot\u00f3w, przycisk\u00f3w itp.), opatrzonych cz\u0119sto, lecz niestety nie zawsze, screenami z gry czy opisami sytuacji. Mo\u017ce si\u0119 wi\u0119c zdarzy\u0107, \u017ce nie znaj\u0105c kontekstu, t\u0142umacz przet\u0142umaczy chest jako \u201eskrzyni\u0119\u201d, nie za\u015b \u201eklatk\u0119 piersiow\u0105\u201d<\/a> (o czym wspomnia\u0142 w recenzji Assassin\u2019s Creed Valhalla<\/em> \u0141ukasz Go\u0142\u0105biowski). Obydwa te znaczenia mog\u0105 wyst\u0105pi\u0107 w grze fabularnej. Je\u015bli natomiast briefing misji w grze strategicznej ka\u017ce graczowi zniszczy\u0107 baz\u0119 wroga na wschodzie, cho\u0107 w oryginale mowa jest o zachodzie, to mamy do czynienia ze 100% odwr\u00f3ceniem znaczenia.
\n<\/span><\/p>\nT\u0141UMACZENIE TEKST\u00d3W PRAWNICZYCH \u2013 B\u0141\u0118DY WARTE MILIONY<\/h2><\/div><\/div>[vc_column_text] B\u0142\u0119dy w t\u0142umaczeniu tekst\u00f3w prawniczych<\/a> zdarzaj\u0105 si\u0119 cz\u0119\u015bciej, ni\u017c powinny, o czym szerzej wspominamy w linkowanym tek\u015bcie na naszym blogu. Niew\u0105tpliwie mog\u0105 nie\u015b\u0107 za sob\u0105 najpowa\u017cniejsze konsekwencje, gdy\u017c mog\u0105 od nich zale\u017ce\u0107 r\u00f3\u017cne interpretacje danych przepis\u00f3w. Mimo \u017ce wiele tekst\u00f3w prawnych i prawniczych zawiera w sobie informacj\u0119 o tym, kt\u00f3ra wersja j\u0119zykowa jest wi\u0105\u017c\u0105ca, to zdarza si\u0119, \u017ce s\u0105 one r\u00f3wnorz\u0119dne.<\/span><\/p>\n
B\u0141\u0118DY W T\u0141UMACZENIU PRZYSI\u0118G\u0141YM<\/h2><\/div><\/div>[vc_column_text]Istotn\u0105 cz\u0119\u015bci\u0105 t\u0142umacze\u0144 prawniczych s\u0105 przek\u0142ady wykonywane przez t\u0142umaczy przysi\u0119g\u0142ych. B\u0142\u0119dy w t\u0142umaczeniu przysi\u0119g\u0142ym<\/a> (poprawniejsze okre\u015blenie to \u201et\u0142umaczenie po\u015bwiadczone\u201d) s\u0105 o tyle problematyczne, \u017ce t\u0142umacz odpowiedni\u0105 formu\u0142\u0105 oraz u\u017cyciem osobistej piecz\u0119ci za\u015bwiadcza o poprawno\u015bci tekstu. Co wi\u0119c nale\u017cy zrobi\u0107, je\u017celi \u2013 na przyk\u0142ad \u2013 na t\u0142umaczeniu aktu urodzenia znajdzie si\u0119 b\u0142\u0119dne imi\u0119 (z liter\u00f3wk\u0105)? W przypadku ma\u0142o znacz\u0105cych b\u0142\u0119d\u00f3w wystarczy uda\u0107 si\u0119 ponownie do t\u0142umacza przysi\u0119g\u0142ego, kt\u00f3ry dokona poprawki i ponownie umie\u015bci pod tekstem piecz\u0119\u0107. Gdy pomy\u0142ki w t\u0142umaczeniu s\u0105 du\u017cego kalibru, mo\u017cna zg\u0142osi\u0107 skarg\u0119 do wojewody, Ministra Sprawiedliwo\u015bci lub Komisji Odpowiedzialno\u015bci Zawodowej T\u0142umaczy Przysi\u0119g\u0142ych. Na t\u0142umaczu przysi\u0119g\u0142ym, jako osobie zaufania publicznego, ci\u0105\u017cy odpowiedzialno\u015b\u0107 opisana w ustawie o tym zawodzie. <\/span>[\/vc_column_text]