{"id":8566,"date":"2023-03-01T12:52:28","date_gmt":"2023-03-01T11:52:28","guid":{"rendered":"https:\/\/locatheart.com\/?p=8566"},"modified":"2023-03-30T11:06:19","modified_gmt":"2023-03-30T09:06:19","slug":"gdansk-po-angielsku","status":"publish","type":"post","link":"https:\/\/locatheart.com\/pl\/gdansk-po-angielsku\/","title":{"rendered":"Gda\u0144sk po angielsku, czyli o (nie)t\u0142umaczeniu nazw w\u0142asnych"},"content":{"rendered":"

[vc_row][vc_column][vc_column_text]Decydowanie o tym, czy przek\u0142ada\u0107 nazwy w\u0142asne, czy jednak pozostawi\u0107 je w wersji oryginalnej, nierzadko przysparza t\u0142umaczy o b\u00f3l g\u0142owy. Obie strategie maj\u0105 tyle samo zwolennik\u00f3w, co zdecydowanych przeciwnik\u00f3w \u2013 koniec ko\u0144c\u00f3w wszystko zale\u017cy od woli osoby t\u0142umacz\u0105cej, bowiem to w\u0142a\u015bnie ona odpowiada za kreowanie danej rzeczywisto\u015bci.<\/span><\/strong><\/p>\n

Spo\u015br\u00f3d nazw w\u0142asnych najwi\u0119cej w\u0105tpliwo\u015bci budz\u0105 antroponimy (imiona, nazwiska, pseudonimy itp.) oraz toponimy (obiekty topograficzne). Kt\u00f3re z nich przek\u0142ada\u0107, a kt\u00f3re lepiej zostawi\u0107 w spokoju, licz\u0105c, \u017ce obce s\u0142owo nie wprowadzi odbiorc\u0119 w konsternacj\u0119?<\/span>[\/vc_column_text]

Gda\u0144sk po angielsku \u2013 jak podej\u015b\u0107 do t\u0142umaczenia nazw w\u0142asnych?<\/h2><\/div><\/div>[vc_column_text]DW przek\u0142adzie jakiegokolwiek s\u0142owa najwi\u0119ksz\u0105 rol\u0119 zawsze odgrywa sam j\u0119zyk, cho\u0107 pod uwag\u0119 nale\u017cy wzi\u0105\u0107 r\u00f3wnie\u017c obcowanie z dan\u0105 kultur\u0105, stosunki polityczne pomi\u0119dzy r\u00f3\u017cnymi pa\u0144stwami czy przywi\u0105zanie do tradycji lub odbieganie od nich. Wszystkie te czynniki kszta\u0142tuj\u0105 postrzegany przez nas \u015bwiat, a co za tym idzie \u2013 realia j\u0119zykowe.<\/span><\/p>\n

Pod lup\u0119 we\u017amy t\u0142umaczenie kultowej powie\u015bci Lucy Maud Montgomery \u2013 Ani z Zielonego Wzg\u00f3rza. W nowym przek\u0142adzie Anny Ba\u0144kowskiej z 2022 roku \u201eod\u015bwie\u017cona\u201d tytu\u0142owa bohaterka nazywa si\u0119 Anne, a oryginalne Green Gables odnosz\u0105ce si\u0119 do kolorowych \u015bcian \u0142\u0105cz\u0105cych spadzisty dach w domu opiekun\u00f3w dziewczynki to Zielone Szczyty, a nie malownicze Zielone Wzg\u00f3rze. Jak decyzj\u0119 t\u0119 uzasadnia sama t\u0142umaczka?<\/span>[\/vc_column_text][vc_cta h2=”” style=”outline” color=”mulled-wine”]Oddaj\u0105c Czytelniczkom i Czytelnikom nowy przek\u0142ad jednej z najbardziej kultowych powie\u015bci, jestem \u015bwiadoma \u201ezdrady\u201d pope\u0142nianej wobec pokolenia ich matek i bab\u0107, do kt\u00f3rych zreszt\u0105 zaliczam te\u017c siebie. Tak jest \u2013 razem z wydawc\u0105 tego przek\u0142adu doszli\u015bmy do wniosku, \u017ce w czasach, kiedy wszystkie dzieci wiedz\u0105, \u017ce \u017cadna ma\u0142a Kanadyjka nie ma na imi\u0119 Ania, Janka czy Zosia, a \u017caden Kanadyjczyk nie nazywa si\u0119 Mateusz czy Karolek, pora przywr\u00f3ci\u0107 wszystkim, nie tylko wybranym (jak w poprzednich przek\u0142adach), bohaterkom i bohaterom ksi\u0105\u017cki ich prawdziwe imiona, nazwom geograficznym na Wyspie Ksi\u0119cia Edwarda za\u015b ich oryginalne brzmienie.<\/i>[\/vc_cta][vc_column_text]Pokazuje to, \u017ce wsp\u00f3\u0142cze\u015bnie coraz cz\u0119\u015bciej stroni si\u0119 od strategii udomowienia, czego najlepszy dow\u00f3d stanowi\u0105 imiona brytyjskich monarch\u00f3w \u2013 dlaczego m\u00f3wimy kr\u00f3lowa El\u017cbieta i kr\u00f3l Karol, ale ksi\u0105\u017c\u0119ta Harry i William?<\/span><\/p>\n

Wed\u0142ug niekt\u00f3rych g\u0142os\u00f3w rozr\u00f3\u017cnienie to powinno by\u0107 traktowane jako znak czasu, cho\u0107 j\u0119zykoznawca Jan Grzenia s\u0105dzi, \u017ce za wszystkim stoj\u0105 tabloidy, kt\u00f3re zapocz\u0105tkowa\u0142y odst\u0119pstwo od wcze\u015bniej stosowanej, nieoficjalnej regu\u0142y t\u0142umaczenia imion w\u0142adc\u00f3w. Zar\u00f3wno Harry, jak i William maj\u0105 swoje polskie odpowiedniki \u2013 Henryk i Wilhelm \u2013 jednak gdyby u\u017cy\u0107 ich w telewizji lub prasie bez \u017cadnego wizerunku ksi\u0105\u017c\u0105t, raczej ma\u0142o kto od razu skojarzy\u0142by, o kim mowa.<\/span><\/p>\n

Czy jest szansa, \u017ce takowy \u201epowr\u00f3t do korzeni\u201d czeka r\u00f3wnie\u017c nazwy pa\u0144stw i miejscowo\u015bci?<\/span>[\/vc_column_text]

Kr\u00f3tka historia nazwy miasta Gda\u0144sk<\/h2><\/div><\/div>[vc_column_text] Przyjrzyjmy si\u0119 pisanej historii Gda\u0144ska, si\u0119gaj\u0105cej czas\u00f3w biskupa Wojciecha S\u0142awnikowica, kt\u00f3ry w kwietniu 997 roku wyruszy\u0142 na wypraw\u0119 misyjn\u0105 na p\u00f3\u0142noc dzisiejszej Polski. To w\u0142a\u015bnie z nim zwi\u0105zany jest pierwszy zlatynizowany zapis nazwy miasta Gda\u0144sk \u2013 urbs Gyddanyzc \u2013 wyst\u0119puj\u0105cy w \u017bywocie \u015bwi\u0119tego Wojciecha, utworze hagiograficznym spisanym przez Jana Kanapariusza na prze\u0142omie X i XI wieku.<\/span><\/p>\n

W innych \u015bredniowiecznych r\u0119kopisach znajdziemy takie nazwy jak Gyddanyze, Guddanizc, Gidanic czy Gydanik, kt\u00f3rych r\u00f3\u017cnice w zapisie fonetycznym najpewniej wynikaj\u0105 z przekr\u0119canej wymowy g\u0142oski szwa.<\/span><\/p>\n

W tekstach niemieckich z pocz\u0105tku XIII wieku pojawia\u0142y si\u0119 Danzk, Danczk oraz Dantzk \u2013 aby upro\u015bci\u0107 wymow\u0119, zbitk\u0119 sp\u00f3\u0142g\u0142oskow\u0105 gd zast\u0105piono liter\u0105 d \u2013 a\u017c w ko\u0144cu wariacje te ustandaryzowano i za oficjaln\u0105 niemieck\u0105 nazw\u0119 przyj\u0119to Danzig. Po dzi\u015b dzie\u0144 budzi ona sporo kontrowersji, g\u0142\u00f3wnie ze wzgl\u0119du na skomplikowan\u0105 histori\u0119 polsko-niemieck\u0105 oraz polityk\u0119 germanizacyjn\u0105. <\/span>[\/vc_column_text]

Gda\u0144sk po angielsku i w innych j\u0119zykach \u2013 Gdansk, Danzig czy po prostu Gda\u0144sk?<\/h2><\/div><\/div>[vc_column_text] Wi\u0119kszo\u015b\u0107 os\u00f3b pos\u0142uguj\u0105cych si\u0119 j\u0119zykiem niemieckim do dzi\u015b o Gda\u0144sku m\u00f3wi \u201eDanzig\u201d, co w \u017caden spos\u00f3b nie \u015bwiadczy o braku poszanowania dla historii Polski \u2013 jako egzonim<\/a>, czyli zaadaptowana do w\u0142asnego j\u0119zyka obca nazwa geograficzna, termin ten jest po prostu g\u0142\u0119boko zakorzeniony w ich mowie. Podobnie jest z w\u0142oskim i francuskim, w kt\u00f3rych Gda\u0144sk t\u0142umaczony jest jako Danzica i Dantzick. Jak sytuacja wygl\u0105da w angielskim?<\/span><\/p>\n

W j\u0119zyku Szekspira okre\u015blenia \u201eDanzig\u201d u\u017cywa si\u0119 przewa\u017cnie w kontek\u015bcie historycznym. M\u00f3wi\u0105c lub pisz\u0105c o czasach nowoczesnych, powinno u\u017cywa\u0107 si\u0119 jednak nazwy \u201eGda\u0144sk\u201d lub \u2013 w przypadku obcokrajowc\u00f3w bez dost\u0119pu do klawiatury z polskimi znakami \u2013 pozbawionej akcentu wersji \u201eGdansk\u201d. Co ciekawe, je\u015bli wpiszemy \u201eDanzig tourist attractions\u201d w wyszukiwark\u0119 Google, ta automatycznie zaproponuje nam has\u0142a z polsk\u0105 nazw\u0105 miasta. <\/span>[\/vc_column_text][vc_single_image image=”8630″ img_size=”full” alignment=”center” label=””]

Nie Turkey, a T\u00fcrkiye<\/h3><\/div><\/div>[vc_column_text] W czerwcu 2022 roku Organizacja Narod\u00f3w Zjednoczonych przysta\u0142a na pro\u015bb\u0119 prezydenta Turcji, by o kraju, kt\u00f3rego jest zwierzchnikiem, na arenie mi\u0119dzynarodowej m\u00f3wi\u0107 T\u00fcrkiye zamiast zwesternizowanego Turkey. A jednym z powod\u00f3w tej zmiany by\u0142y nasuwaj\u0105ce si\u0119 skojarzenia z\u2026 ptakiem.
\n<\/span><\/p>\n

Jeden z najbardziej renomowanych s\u0142ownik\u00f3w j\u0119zyka angielskiego, Cambridge Dictionary, zawiera pi\u0119\u0107 definicji wyrazu turkey. <\/span>[\/vc_column_text][vc_single_image image=”8591″ img_size=”full” alignment=”center” label=””][vc_column_text] Jak wida\u0107 na powy\u017cszym zrzucie ekranu, dopiero na pi\u0105tym miejscu znajdziemy informacj\u0119, \u017ce pod s\u0142owem tym kryje si\u0119 r\u00f3wnie\u017c nazwa pa\u0144stwa s\u0142yn\u0105cego z wy\u015bmienitego rachat\u0142ukum, wzorzystych dywan\u00f3w i zapieraj\u0105cych dech w piersiach widok\u00f3w. Opr\u00f3cz definicji du\u017cego, nielotnego ptaka udomowionego Cambridge Dictionary podaje r\u00f3wnie\u017c dwa znaczenia wyrazu w j\u0119zyku potocznym \u2013 \u201eco\u015b, co okazuje si\u0119 kompletn\u0105 klap\u0105\u201d oraz \u201ezabawna lub g\u0142upia osoba\u201d.
\n<\/span><\/p>\n

Co wi\u0119cej, je\u015bli wyszukamy s\u0142owo turkey w Google, naszym oczom uka\u017ce si\u0119 multum zdj\u0119\u0107 \u2013 jednak zaledwie 2 z 19 maj\u0105 faktyczny zwi\u0105zek z krajem le\u017c\u0105cym na Bliskim Wschodzie. <\/span>[\/vc_column_text][vc_single_image image=”8580″ img_size=”full” alignment=”center” label=””][vc_column_text]Aby unikn\u0105\u0107 negatywnych skojarze\u0144 oraz wesprze\u0107 turystyk\u0119 krajow\u0105, osoby odpowiedzialne za budowanie wizerunku Turcji za granic\u0105 podj\u0119\u0142y si\u0119 misji rebrandingu. Kampania reklamowa Hello T\u00fcrkiye mia\u0142a na celu pokaza\u0107, co kraina lwim mlekiem p\u0142yn\u0105ca ma do zaoferowania turystom.<\/span><\/p>\n

Jednym ze \u015brodk\u00f3w podj\u0119tych w kierunku osi\u0105gni\u0119cia tego za\u0142o\u017cenia sta\u0142o si\u0119 oznaczanie towar\u00f3w eksportowych jako \u201eMade in T\u00fcrkiye\u201d.
\n<\/span>[\/vc_column_text]

Zasady nazewnictwa geograficznego<\/h2><\/div><\/div>[vc_column_text] Przek\u0142ad nazw geograficznych to do\u015b\u0107 z\u0142o\u017cone zagadnienie, kt\u00f3re ma tyle samo regu\u0142, co wyj\u0105tk\u00f3w. Aby odrobin\u0119 u\u0142atwi\u0107 nam \u017cycie, w 1973 roku utworzono Komisj\u0119 Standaryzacji Nazw Geograficznych poza Granicami Rzeczypospolitej Polskiej \u2013 w skr\u00f3cie KSNG. Odpowiada ona za ustalanie polskich egzonim\u00f3w, kt\u00f3rych list\u0119 znajdziemy w publikacji pt. \u201eUrz\u0119dowy wykaz polskich nazw geograficznych \u015bwiata\u201d. W przypadku t\u0142umacze\u0144 przysi\u0119g\u0142ych akt\u00f3w stanu cywilnego KSNG okre\u015bla trzy g\u0142\u00f3wne zasady:<\/span><\/p>\n
    \n
  1. Je\u017celi dla danej miejscowo\u015bci istnieje polska nazwa, powinna by\u0107 ona stosowana we wszelkiego rodzaju oficjalnych dokumentach. Czyli np. zamiast francuskiej nazwy Nice u\u017cyjemy tej spolszczonej \u2013 Nicea.<\/span><\/li>\n
  2. Je\u017celi dla danej miejscowo\u015bci nie istnieje polska nazwa, nale\u017cy stosowa\u0107 zapis oryginalny uwzgl\u0119dniaj\u0105cy wszystkie znaki diakrytyczne \u2013 np. Canc\u00fan, Hradec Kr\u00e1lov\u00e9, D\u00fcsseldorf.<\/span><\/li>\n
  3. Je\u017celi dla danej miejscowo\u015bci nie istnieje polska nazwa, a miejscowo\u015b\u0107 ta zapisana jest pismem nie\u0142aci\u0144skim, nale\u017cy j\u0105 zapisa\u0107 zgodnie z zasadami transliteracji \u2013 np. \u039a\u03ad\u03c1\u03ba\u03c5\u03c1\u03b1 \u2192 Kerkyra.
    \n<\/span><\/li>\n<\/ol>\n

    [\/vc_column_text]

    Podsumowanie<\/h2><\/div><\/div>[vc_column_text] \u2028Z t\u0142umaczeniem nazw w\u0142asnych wi\u0105\u017ce si\u0119 sporo dylemat\u00f3w. Na szcz\u0119\u015bcie w ich rozstrzygni\u0119ciu mo\u017cemy liczy\u0107 na pomoc licznych strategii opracowanych przez wybitnych przek\u0142adoznawc\u00f3w. Osoby profesjonalnie zajmuj\u0105ce si\u0119 t\u0142umaczeniem z pewno\u015bci\u0105 powinny zdawa\u0107 sobie spraw\u0119, \u017ce ka\u017cda ich decyzja \u2013 czy to dotycz\u0105ca udomowienia, czy egzotyzacji \u2013 niesie za sob\u0105 konkretne konsekwencje i mo\u017ce mie\u0107 ogromny wp\u0142yw na kszta\u0142towanie kultury. Cho\u0107 zasady dotycz\u0105ce t\u0142umaczenia nazw geograficznych s\u0105 nieco bardziej sztywne ni\u017c te zwi\u0105zane z imionami i pseudonimami, nikt nie jest w stanie przewidzie\u0107, jak wielu istotnych zmian jeszcze b\u0119dziemy \u015bwiadkami.
    \n[\/vc_column_text][\/vc_column][\/vc_row][vc_row][vc_column][vc_column_text]<\/span>[\/vc_column_text][\/vc_column][\/vc_row]<\/p>\n","protected":false},"excerpt":{"rendered":"

    [vc_row][vc_column][vc_column_text]Decydowanie o tym, czy przek\u0142ada\u0107 nazwy w\u0142asne, czy jednak pozostawi\u0107 je w wersji oryginalnej, nierzadko przysparza t\u0142umaczy o b\u00f3l g\u0142owy. Obie strategie maj\u0105 tyle samo zwolennik\u00f3w, co zdecydowanych przeciwnik\u00f3w \u2013 koniec ko\u0144c\u00f3w wszystko zale\u017cy od woli osoby t\u0142umacz\u0105cej, bowiem to w\u0142a\u015bnie ona odpowiada za kreowanie danej rzeczywisto\u015bci. Spo\u015br\u00f3d nazw w\u0142asnych najwi\u0119cej w\u0105tpliwo\u015bci budz\u0105 antroponimy (imiona, […]<\/p>\n","protected":false},"author":14,"featured_media":8584,"comment_status":"open","ping_status":"open","sticky":false,"template":"","format":"standard","meta":{"inline_featured_image":false},"categories":[92],"tags":[],"featured_image_src":{"landsacpe":["https:\/\/locatheart.com\/wp-content\/uploads\/2023\/03\/1.png",1140,380,false],"list":["https:\/\/locatheart.com\/wp-content\/uploads\/2023\/03\/1-463x348.png",463,348,true],"medium":["https:\/\/locatheart.com\/wp-content\/uploads\/2023\/03\/1-300x100.png",300,100,true],"full":["https:\/\/locatheart.com\/wp-content\/uploads\/2023\/03\/1.png",1140,380,false]},"yoast_head":"\nGda\u0144sk po angielsku, czyli o (nie)t\u0142umaczeniu nazw w\u0142asnych | LocAtHeart<\/title>\n<meta name=\"description\" content=\"Nazwy w\u0142asne w t\u0142umaczeniach: kt\u00f3re z nich powinny by\u0107 lokalizowane? Sprawd\u017a, co m\u00f3wi\u0105 na ten temat nasi t\u0142umacze.\" \/>\n<meta name=\"robots\" content=\"index, follow, max-snippet:-1, max-image-preview:large, max-video-preview:-1\" \/>\n<link rel=\"canonical\" href=\"https:\/\/locatheart.com\/pl\/gdansk-po-angielsku\/\" \/>\n<meta property=\"og:locale\" content=\"pl_PL\" \/>\n<meta property=\"og:type\" content=\"article\" \/>\n<meta property=\"og:title\" content=\"Gda\u0144sk po angielsku, czyli o (nie)t\u0142umaczeniu nazw w\u0142asnych | LocAtHeart\" \/>\n<meta property=\"og:description\" content=\"Nazwy w\u0142asne w t\u0142umaczeniach: kt\u00f3re z nich powinny by\u0107 lokalizowane? Sprawd\u017a, co m\u00f3wi\u0105 na ten temat nasi t\u0142umacze.\" \/>\n<meta property=\"og:url\" content=\"https:\/\/locatheart.com\/pl\/gdansk-po-angielsku\/\" \/>\n<meta property=\"og:site_name\" content=\"agencja t\u0142umacze\u0144 LocAtHeart\" \/>\n<meta property=\"article:published_time\" content=\"2023-03-01T11:52:28+00:00\" \/>\n<meta property=\"article:modified_time\" content=\"2023-03-30T09:06:19+00:00\" \/>\n<meta property=\"og:image\" content=\"https:\/\/locatheart.com\/wp-content\/uploads\/2023\/03\/1-2.png\" \/>\n\t<meta property=\"og:image:width\" content=\"1200\" \/>\n\t<meta property=\"og:image:height\" content=\"627\" \/>\n<meta name=\"twitter:card\" content=\"summary_large_image\" \/>\n<meta name=\"twitter:label1\" content=\"Written by\">\n\t<meta name=\"twitter:data1\" content=\"Anonymous\">\n\t<meta name=\"twitter:label2\" content=\"Est. reading time\">\n\t<meta name=\"twitter:data2\" content=\"6 minut\">\n<!-- \/ Yoast SEO plugin. -->","_links":{"self":[{"href":"https:\/\/locatheart.com\/pl\/wp-json\/wp\/v2\/posts\/8566\/"}],"collection":[{"href":"https:\/\/locatheart.com\/pl\/wp-json\/wp\/v2\/posts\/"}],"about":[{"href":"https:\/\/locatheart.com\/pl\/wp-json\/wp\/v2\/types\/post\/"}],"author":[{"embeddable":true,"href":"https:\/\/locatheart.com\/pl\/wp-json\/wp\/v2\/users\/14\/"}],"replies":[{"embeddable":true,"href":"https:\/\/locatheart.com\/pl\/wp-json\/wp\/v2\/comments\/?post=8566"}],"version-history":[{"count":4,"href":"https:\/\/locatheart.com\/pl\/wp-json\/wp\/v2\/posts\/8566\/revisions\/"}],"predecessor-version":[{"id":8646,"href":"https:\/\/locatheart.com\/pl\/wp-json\/wp\/v2\/posts\/8566\/revisions\/8646\/"}],"wp:featuredmedia":[{"embeddable":true,"href":"https:\/\/locatheart.com\/pl\/wp-json\/wp\/v2\/media\/8584\/"}],"wp:attachment":[{"href":"https:\/\/locatheart.com\/pl\/wp-json\/wp\/v2\/media\/?parent=8566"}],"wp:term":[{"taxonomy":"category","embeddable":true,"href":"https:\/\/locatheart.com\/pl\/wp-json\/wp\/v2\/categories\/?post=8566"},{"taxonomy":"post_tag","embeddable":true,"href":"https:\/\/locatheart.com\/pl\/wp-json\/wp\/v2\/tags\/?post=8566"}],"curies":[{"name":"wp","href":"https:\/\/api.w.org\/{rel}","templated":true}]}}